ไหล่ติด (Frozen Shoulder) เป็นภาวะที่ทำให้เกิดการเคลื่อนไหวของไหล่ได้อย่างจำกัด ร่วมกับอาการเจ็บปวด ซึ่งเป็นผลมาจากการที่เนื้อเยื่อรอบๆ ข้อต่อไหล่อักเสบหรือหนาตัวขึ้น ส่งผลให้การเคลื่อนไหวของไหล่ทำได้ยากและเจ็บปวดเมื่อเคลื่อนไหว โดยภาวะไหล่ติดอาจเกิดขึ้นแบบค่อยเป็นค่อยไปและใช้เวลาในการฟื้นฟูนาน ซึ่งภาวะนี้สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคน แต่พบได้บ่อยในผู้สูงอายุ หรือผู้ที่มีอาการเจ็บป่วยที่ทำให้ไม่สามารถเคลื่อนไหวไหล่ได้เป็นเวลานาน
ไหล่ติดคืออะไร?
ไหล่ติด หรือที่เรียกในทางการแพทย์ว่า “ภาวะข้อต่อไหล่แข็งเกร็ง” (Adhesive Capsulitis) เกิดจากการที่เนื้อเยื่อรอบๆ ข้อต่อไหล่ ซึ่งประกอบด้วยกล้ามเนื้อ เอ็น และเส้นใยเนื้อเยื่อเกี่ยวพันที่ทำหน้าที่หุ้มข้อต่อเกิดการอักเสบ หนาขึ้น หดตัว หรือยึดติดกัน ทำให้พื้นที่ภายในข้อต่อลดลง ส่งผลให้การเคลื่อนไหวของไหล่ถูกจำกัดและเกิดอาการเจ็บปวดเมื่อมีการขยับ
ภาวะไหล่ติดมักจะพัฒนาช้า ๆ และสามารถแบ่งออกเป็น 3 ระยะ ได้แก่
- ระยะปวดและเคลื่อนไหวจำกัด (Freezing Stage): ในระยะแรก ไหล่จะเริ่มเจ็บปวดเมื่อมีการเคลื่อนไหว และความเจ็บปวดจะค่อยๆ เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ จนกระทั่งทำให้การเคลื่อนไหวของไหล่เริ่มจำกัด ระยะนี้อาจใช้เวลาหลายสัปดาห์ถึงหลายเดือน
- ระยะยึดติด (Frozen Stage): ในระยะนี้ ความเจ็บปวดอาจลดลง แต่การเคลื่อนไหวของไหล่จะถูกจำกัดอย่างมาก การขยับไหล่ขึ้นหรือลงจะทำได้ยาก ระยะนี้สามารถคงอยู่ได้ตั้งแต่ 4-6 เดือน หรืออาจนานกว่านั้น
- ระยะฟื้นฟู (Thawing Stage): ระยะสุดท้ายของภาวะไหล่ติด เมื่อเนื้อเยื่อรอบๆ ข้อต่อเริ่มยืดหยุ่นและการเคลื่อนไหวกลับมาดีขึ้นทีละน้อย อาการปวดจะค่อยๆ หายไปและไหล่จะสามารถเคลื่อนไหวได้มากขึ้น ระยะฟื้นฟูนี้อาจใช้เวลาหลายเดือนหรือเป็นปีในการฟื้นตัวเต็มที่
สาเหตุของไหล่ติด
- การเคลื่อนไหวของไหล่ที่จำกัด ภาวะไหล่ติดมักเกิดขึ้นหลังจากการบาดเจ็บหรือการผ่าตัดที่ทำให้ผู้ป่วยไม่สามารถขยับหรือใช้งานไหล่ได้เป็นเวลานาน เช่น อาการกระดูกหัก ข้อไหล่เคลื่อน หรือหลังการผ่าตัดกระดูกไหล่ การไม่ขยับไหล่อย่างต่อเนื่องทำให้เนื้อเยื่อรอบๆ ข้อต่อแข็งและหนาตัว ส่งผลให้เกิดอาการไหล่ติด
- โรคประจำตัวบางชนิด โรคประจำตัวบางอย่างเชื่อมโยงกับความเสี่ยงในการเกิดภาวะไหล่ติด เช่น โรคเบาหวาน โรคพาร์กินสัน และภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานผิดปกติ ผู้ป่วยที่เป็นเบาหวานมีโอกาสเกิดไหล่ติดมากกว่าผู้ที่ไม่เป็นเบาหวานถึง 2-4 เท่า
- อายุและเพศ ภาวะไหล่ติดมักพบในคนอายุตั้งแต่ 40 ปีขึ้นไป โดยเฉพาะผู้ที่มีอายุ 50-60 ปี นอกจากนี้ ผู้หญิงยังมีความเสี่ยงที่จะเกิดภาวะไหล่ติดมากกว่าผู้ชาย
- การอักเสบของข้อต่อ การอักเสบของข้อต่อ เช่น โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ หรือภาวะข้อเสื่อม สามารถทำให้เกิดการระคายเคืองและการอักเสบของเนื้อเยื่อในข้อต่อไหล่ ซึ่งอาจเป็นปัจจัยที่ทำให้เกิดอาการไหล่ติดได้
ปัจจัยเสี่ยงของภาวะไหล่ติด
- การบาดเจ็บหรือการผ่าตัดในบริเวณไหล่ เช่น การผ่าตัดเพื่อซ่อมแซมเส้นเอ็นขาด การบาดเจ็บจากการเล่นกีฬา การล้ม หรืออุบัติเหตุ
- การเคลื่อนไหวของไหล่ที่ไม่เพียงพอ เช่น หลังจากการรักษาอาการบาดเจ็บ ผู้ป่วยอาจไม่เคลื่อนไหวไหล่เพราะกลัวเจ็บ
- ภาวะภูมิคุ้มกันต่ำ หรือโรคที่เกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกัน
- การสูบบุหรี่ เนื่องจากการสูบบุหรี่เป็นสาเหตุที่ทำให้เนื้อเยื่อขาดความยืดหยุ่น
วิธีการรักษาและป้องกันภาวะไหล่ติด
- การรักษาภาวะไหล่ติดขึ้นอยู่กับความรุนแรงของอาการและระยะของโรค แพทย์อาจแนะนำการทำกายภาพบำบัด การใช้ยา หรือการฉีดยาเข้าข้อต่อเพื่อบรรเทาอาการอักเสบและช่วยให้การเคลื่อนไหวของไหล่ดีขึ้น หากอาการรุนแรงมากอาจต้องพิจารณาการผ่าตัดเพื่อแก้ไขปัญหา
ภาวะไหล่ติดเป็นปัญหาที่ส่งผลต่อการเคลื่อนไหวและการใช้ชีวิตประจำวันได้อย่างมาก โดยมีสาเหตุหลักจากการอักเสบของเนื้อเยื่อในข้อต่อไหล่และการเคลื่อนไหวที่จำกัด การรักษาและป้องกันไหล่ติดสามารถทำได้โดยการออกกำลังกายที่เหมาะสมและการดูแลสุขภาพ